Jak odchudzić dziecko w zdrowy sposób – 7 najważniejszych zasad

Nadwaga i otyłość u dzieci to kwestia wyglądu, ale przede wszystkim zagrożenie dla ich zdrowia. Zmiana stylu życia, odpowiednia dieta i regularna aktywność fizyczna są kluczowe dla skutecznego odchudzania dziecka i utrzymania prawidłowej masy ciała. Ważne jest, aby podejście do tego tematu było oparte na stopniowej eliminacji złych nawyków, takich jak spożywanie niezdrowej żywności czy brak ruchu na co dzień. W artykule wyjaśniamy, czym jest nadwaga i otyłość, jakie są przyczyny i skutki nadmiernej masy ciała oraz jak skutecznie odchudzać dziecko. 

Kiedy odchudzić dziecko? Nadwaga i otyłość

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nadwaga i otyłość to nadmierna ilość tkanki tłuszczowej zgromadzonej w organizmie człowieka, będąca wynikiem długotrwałego dodatniego bilansu energetycznego. Innymi słowy, oznacza to, że ilość energii „spożywanej” przewyższa ilość tej zużywanej przez organizm. 

Nadmierna masa ciała definiowana jest przez wskaźnik wagowo-wzrostowy BMI, do którego wyliczenia potrzebne są informacje o masie i wysokości ciała. W przypadku dzieci i młodzieży wartość wskaźnika BMI zależy od płci i zmienia się wraz z wiekiem. Jego wysoka wartość stanowi pierwszy sygnał problemów. Zgodnie z wytycznymi WHO:

• nadwaga występuje, gdy wskaźnik BMI wynosi od 85. (≥ 85c) do 94. centyla (< 94c);
• otyłość rozpoznaje się, kiedy wskaźnik BMI wynosi 95 centyli lub więcej (≥ 95c).

Jakie są przyczyny nadwagi i otyłości wśród dzieci?

Przyczyny nadwagi i otyłości u dzieci są różnorodne, ale główne czynniki to niewłaściwa dieta i siedzący tryb życia. Dzieci chętnie sięgają po żywność wysoko przetworzoną, bogatą w tłuszcze i cukry, oraz po napoje słodzone. W ich codziennym jadłospisie często brakuje świeżych warzyw i owoców, które są bogatym źródłem witamin i minerałów. Coraz mniej czasu spędzają na aktywności fizycznej, a więcej przed ekranami telewizorów i komputerów. Ta zmiana stylu życia powoduje, że spożycie energii rośnie, a jej wydatkowanie spada. To natomiast sprzyja nagromadzeniu tkanki tłuszczowej. 

Ponadto istotny wpływ na ryzyko występowania otyłości wśród dzieci ma środowisko wewnątrzmaciczne oraz sposób karmienia w okresie niemowlęcym. Długotrwały proces powstawania otyłości może być też efektem predyspozycji genetycznej, która nakłada się na zmiany w otoczeniu i stylu życia. Jednak tylko około 5% przypadków otyłości jest bezpośrednio uwarunkowanych genetycznie.

To może Cię zainteresować: Zmiany skórne u dzieci – wszystko, co musisz wiedzieć.

Nadmierna masa ciała a nadwrażliwości pokarmowe IgG-zależne 

Zdrowe nawyki żywieniowe i regularna aktywność fizyczna nie zawsze prowadzą do oczekiwanych rezultatów w postaci utraty nadmiernej masy ciała. Badania sugerują, że istnieje związek między przewlekłym stanem zapalnym wynikającym z nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej a występowaniem otyłości. Spożycie pokarmów, na które organizm reaguje nieprawidłowo, może prowadzić do produkcji substancji prozapalnych, takich jak TNF-alfa. To z kolei wpływa na zwiększenie oporności na insulinę i leptynę, skutkując nadmiernym apetytem. Nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna może zaburzać mechanizm regulujący uczucie sytości, przyczyniając się do nadwagi i otyłości. 

Identyfikacja potencjalnie szkodliwych pokarmów oraz wprowadzenie diety eliminacyjnej, opartej na wynikach badania w kierunku nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej, np. testu myfoodprofile, mogą przyspieszyć i ułatwić proces redukcji nadmiaru masy ciała. Wraz z wynikiem badania myfoodprofile każdy pacjent otrzymuje spersonalizowany przewodnik dietetyczny z Indywidualnie dopasowanymi zaleceniami co do diety eliminacyjno-rotacyjnej. Należy pamiętać, że wykonanie testu na nadwrażliwości nie powinno być pierwszym krokiem w procesie odchudzania, tylko narzędziem diagnostycznym pomagającym zidentyfikować ewentualne przeszkody w utracie wagi. 

Jakie są skutki nadwagi i otyłości u dzieci?

Skutki otyłości u dzieci mają poważne konsekwencje dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Oto najważniejsze z nich: 

• zwiększone ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego – otyłość w dzieciństwie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych oraz cukrzycy typu 2 w dorosłości;
• choroby wątroby i pęcherzyka żółciowego – nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej może prowadzić do niealkoholowego stłuszczenia wątroby oraz kamicy pęcherzyka żółciowego, stanowiąc istotne zagrożenie dla zdrowia;
• zespół metaboliczny – otyłe dzieci często wykazują cechy zespołu metabolicznego, czyli współistnienia czynników ryzyka dla chorób sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych i insulinooporności;
• choroby układu kostno-mięśniowego – nadmierne obciążenie układu kostno-mięśniowego może prowadzić do różnych nieprawidłowości, takich jak uszkodzenia płytki wzrostowej, płaskostopie, szpotawość czy skolioza;
• zaburzenia oddechowe – otyłość często wiąże się z bezdechami sennymi, które nie tylko zakłócają sen, ale także mogą wywoływać poważniejsze problemy zdrowotne, takie jak nadciśnienie płucne i niewydolność serca;
• zaburzenia psychiczne – nadmierna masa ciała może prowadzić do problemów emocjonalnych i psychicznych, np. depresji, lęków, izolacji społecznej oraz braku samoakceptacji, co negatywnie wpływa na jakość życia i samopoczucie dziecka;
• zwiększone ryzyko chorób nowotworowych – otyłość w dzieciństwie zwiększa ryzyko wystąpienia niektórych rodzajów nowotworów w dorosłości, takich jak rak piersi, okrężnicy i nerek;
• zaburzenia hormonalne – u otyłych dziewcząt często obserwuje się zaburzenia hormonalne, które mogą prowadzić do zespołu policystycznych jajników i problemów z płodnością w wieku dorosłym.

Sprawdź również: 7 ciekawostek o nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej.

Jak odchudzać dziecko – od czego zacząć?

Pierwszym krokiem w procesie odchudzania dzieci jest zidentyfikowanie przyczyny nadmiernego przyrostu masy ciała. Jeśli wynika on z nadmiaru kalorii w diecie, należy wprowadzić zmiany w sposobie odżywiania. Ważne jest, aby zacząć od budowania prawidłowych nawyków żywieniowych, a nie skupiać się na dietach, restrykcjach czy głodówkach.

W przypadku dzieci nie należy stosować niskokalorycznych diet ani innych drastycznych metod odchudzania. Dzieci potrzebują odpowiedniej ilości energii do prawidłowego wzrostu i rozwoju, dlatego istotne jest dostarczanie im wartościowych, naturalnych produktów spożywczych. 

Jak odchudzać dziecko – 7 najważniejszych zasad

1. Wprowadzenie zmian w diecie – zapewnienie prawidłowej liczby kalorii i odpowiedniej zawartości składników odżywczych jest kluczowe dla prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Należy unikać wysokokalorycznych, ubogich w składniki odżywcze przekąsek oraz ograniczyć spożycie pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak białe pieczywo i biały ryż. Produkty pełnoziarniste, np. pieczywo razowe, graham, kasze, powinny stanowić podstawę większości posiłków ze względu na zawartość błonnika, który daje uczucie sytości. Zaleca się spożywanie co najmniej 3 porcji warzyw i 2 porcji owoców dziennie, najlepiej na surowo lub w minimalnie przetworzonej formie.
2. Regularne picie wody – zaleca się wypijanie około 6 szklanek wody dziennie. Niedobór wody może prowadzić do odwodnienia, gorszego samopoczucia i osłabienia organizmu. Z diety należy wyeliminować wszystkie słodkie napoje i soki. 
3. Ograniczenie tłuszczów nasyconych – u dzieci powyżej 2. roku życia należy ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych do mniej niż 10% dziennego spożycia kalorii.
4. Regularne spożywanie posiłków – należy spożywać 3 większe i 2 mniejsze posiłki w ciągu dnia o stałych porach, a dzień rozpoczynać od śniadania. 
5. Wspieranie aktywności fizycznej – aktywność fizyczna powinna być regularna i trwać co najmniej godzinę dziennie. Oglądanie telewizji oraz korzystanie z komputera i innych urządzeń elektronicznych należy ograniczyć do maksymalnie 2 godzin dziennie.
6. Wsparcie rodziny – zaangażowanie całej rodziny we wspólne przygotowywanie posiłków, unikanie wysokokalorycznych przekąsek i dbanie o regularną dawkę ruchu jest ważnym elementem zmian. 
7. Ograniczenie soli – należy unikać nadmiernego spożycia soli poprzez niedosalanie posiłków, rezygnację ze słonych przekąsek oraz dań typu fast food. Nadmiar soli może prowadzić do różnych chorób, w tym nadciśnienia i otyłości.

Odchudzanie dziecka a aktywność fizyczna 

Poza właściwym odżywianiem, ważnym elementem procesu odchudzania dziecka jest zapewnienie mu odpowiedniej aktywności fizycznej. Ograniczenie czasu spędzanego przed telewizorem i komputerem to istotny krok w dobrym kierunku. Na początku warto wprowadzić drobne zmiany w codziennej aktywności, takie jak chodzenie po schodach zamiast korzystania z windy lub jazda rowerem do szkoły zamiast podróży samochodem.

Dzieci aktywne fizycznie spalają więcej kalorii, co wpływa na regulację masy ciała i utrzymanie właściwej ilości tkanki tłuszczowej. Wybór aktywności fizycznej dla dzieci otyłych powinien być dostosowany do ich preferencji, możliwości fizycznych i wieku, a także monitorowany przez specjalistów. Efekty treningu zależą od czasu trwania, intensywności i rodzaju wykonywanych ćwiczeń. 

Podsumowanie

Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna są najważniejsze dla skutecznego odchudzania dziecka i utrzymania prawidłowej masy ciała. Usunięcie z jadłospisu pokarmów wysokokalorycznych i przetworzonych przyczyni się do redukcji nadmiaru kilogramów i poprawy stanu zdrowia. Jeśli proces utraty wagi jest utrudniany przez występowanie nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej, skutecznym narzędziem w zwalczaniu otyłości może być wprowadzenie diety eliminacyjnej opartej na wynikach testu myfoodprofile. W odchudzaniu istotną rolę odgrywa także wsparcie rodziny. Pamiętajmy, że wdrażając zasady zdrowego odżywania i wprowadzając codzienną aktywność fizyczną, dbamy przede wszystkim o zdrowie i dobre samopoczucie naszych dzieci. 

Autor: mgr inż. Aleksandra Świgut, Dział Informacji Naukowej, EUROIMMUN Polska Sp. z o.o.